Omdat het welzijn van medewerkers een steeds belangrijker item wordt, komt er ook steeds meer aandacht voor het recht op onbereikbaarheid. Onlangs werd het voor het eerst in twee Nederlandse CAO’s vastgelegd.
Zowel bij de CAO voor de gehandicaptenzorg als bij de CAO voor de jeugdzorg is vastgelegd dat medewerkers het recht hebben buiten werktijd niet bereikbaar te zijn. Dit betekent dat ze ongestraft niet hoeven te reageren op berichten of telefoontjes van hun leidinggevenden. Met dit recht op onbereikbaarheid moet de hoge werkdruk die medewerkers voelen beperkt worden.
Dat het in Nederland wordt vastgelegd in een CAO is een primeur. Volgens vakbond FNV is door de leden zelf aangegeven dat ze niet altijd bereikbaar willen zijn. “Daar hadden onze leden echt last van”, zegt FNV-bestuurder Karim Skalli. “Die afspraak garandeert dus dat je eindelijk echt vrij bent op je vrije dag.”
Andere CAO’s
De FNV wil ook in andere CAO's het recht op onbereikbaarheid opnemen als hun leden aangeven dat ze dat onderwerp belangrijk vinden. Vakbond CNV heeft het onderwerp weleens aangekaart, maar nog nooit in een CAO vastgelegd.
In andere Europese landen staat het thema al langer op de kaart. Automaker Daimler biedt werknemers de optie om binnenkomende mailtjes als ze op vakantie zijn automatisch te laten weggooien.
Bij Volkswagen worden e-mails die na kantooruren binnenkomen tegengehouden en pas de volgende ochtend bezorgd. In Frankrijk is het sinds 2017 in de wet opgenomen dat je het recht hebt om buiten werktijd onbereikbaar te zijn.
Initiatiefwetsvoorstel
In Nederland diende PvdA-Tweede Kamerlid Gijs van Dijk op 18 februari 2019 een initiatiefwetsvoorstel in tot het recht van onbereikbaarheid. Doel van het voorstel is dat werkgevers de risico’s van continue bereikbaar zijn in kaart moeten brengen en daarbij, in samenspraak met werknemers, maatregelen moeten nemen om de nadelige gevolgen van het altijd bereikbaar zijn te voorkomen. Volgens het voorstel moet iedereen namelijk zeker kunnen zijn van ongestoorde vrije tijd.
Onderzoek
Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam naar ‘workplace telepressure’ toont de druk aan die werknemers voelen om direct een bericht te antwoorden. Wanneer dit bericht binnenkomt, tijdens of na werktijd, maakt niet uit. Het onderzoek geeft aan dat werkgevers zich bewust moeten zijn dat er druk bij werknemers kan bestaan wanneer zij berichten buiten werktijd versturen. Ook wordt in dit onderzoek het belang van het los komen van werk genoemd en worden werkgevers opgeroepen om het gesprek aan te gaan met werknemers over het reageren op berichten die buiten werktijd worden verstuurd. Deels komt die druk namelijk voort uit angst voor consequenties wanneer berichten niet beantwoord worden. Daarbij wordt benadrukt hoe belangrijk het is voor werknemers om na werk niet aan werk te denken. Werknemers die in hun vrije tijd het werk loslaten, denken ook minder of niet aan werk en krijgen zo de tijd om te ontstressen en uit te rusten. Bezig zijn met werkgerelateerde berichten in de vrije tijd verstoort dit proces en kan zorgen voor een ophoping van stress die niet verwerkt wordt. Dit kan uiteindelijk voor een werknemer te veel worden en tot een burn-out leiden.
