De ´vraag naar aanwezigheid´
In deze blog van Gerda Stelpstra, Head of strategy Consulting bij Envalue, kijken we dieper naar de 'vraag om aanwezigheid'. Want de echte vraag die gesteld moet worden is misschien wel: Waarom komen mensen naar kantoor?
Iedereen weer naar kantoor? De discussie over ‘terug naar kantoor’ laait overal op. Steeds meer organisaties voeren richtlijnen in: twee, drie of zelfs vier verplichte kantoordagen. Maar in die roep om aanwezigheid wordt één essentiële vraag vaak overgeslagen: waarom komen mensen eigenlijk naar kantoor?
Aanwezig zijn is allang geen doel op zich meer. Het zegt weinig over betrokkenheid, samenwerking en resultaat. De echte vraag is niet hoe vaak we op kantoor zijn, maar wat die momenten opleveren en hoe je ze optimaal benut. Een terugkeerbeleid is dus meer dan een operationele afspraak. Het weerspiegelt het zelfbeeld van een organisatie. Stuur je op zichtbaarheid of op impact?
Het kantoor als strategisch middel
In een hybride werkomgeving krijgt het kantoor een nieuwe rol. Niet langer een plek om taken af te vinken, maar een omgeving waar samenwerking, cultuur en innovatie tot leven komen. Organisaties die nog steeds puur op aanwezigheid sturen, missen dat inzicht. Ze kijken terug naar hoe het was in plaats van vooruit naar wat werkt.
Een goed ontworpen kantoor faciliteert juist de momenten die je thuis mist. Spontane ontmoetingen, kruisbestuiving tussen teams en het versterken van onderlinge relaties. Daarmee bouw je aan een organisatie die innoveert en groeit. Fysieke aanwezigheid krijgt pas betekenis als die bijdraagt aan je strategische doelen. Dat vraagt om bewuste keuzes: wanneer zijn we samen, waarom en met wie?
Informele netwerken als stille motor
Organisaties draaien niet alleen op hiërarchieën en processen, maar vooral op informele netwerken. Denk aan collega’s die afdelingen verbinden, kennis delen en beweging brengen in projecten. Zij vormen het sociale weefsel van een organisatie en zijn de stille kracht achter innovatie, cultuur en besluitvorming.
Juist die verbindingen staan onder druk in een hybride werkomgeving. Niet omdat mensen thuiswerken, maar omdat ontmoetingen niet meer vanzelfsprekend zijn. Binnen teams werkt hybride vaak prima. Maar de toevallige gesprekken tussen teams verdwijnen, terwijl juist daar nieuwe ideeën en verbindingen ontstaan. Soms bouwt een strategisch geplaatste koffiecorner meer bruggen dan een hele heidag.
Data als kompas
Wat als je het kantoor niet langer ziet als vierkante meters om te vullen, maar als een strategisch middel voor verbinding en groei? Hoe maak je samenwerking vanzelfsprekender? Zeker in grotere organisaties ligt hier veel onbenut potentieel.
Het antwoord ligt niet alleen in het ontwerp van het kantoor, maar in het herontwerpen van samenwerking. Hybride werken vraagt om bewuste keuzes, gebaseerd op cultuur, gedrag en data. Vastgoed wordt vaak gezien als kostenpost, maar met de juiste inzichten wordt het een strategisch instrument.
Door data uit netwerkanalyses en ruimtegebruik te combineren, krijg je inzicht in waar samenwerking ontstaat, waar deze vastloopt en waar de cruciale verbindingen liggen. Tools zoals Organisational Network Analysis maken dit zichtbaar. Zo ontwerp je kantoren op basis van gedrag en behoefte, niet op onderbuikgevoel. Het kantoor wordt dan geen toevallige ontmoetingsplek, maar een doelgerichte omgeving die samenwerking versterkt en bijdraagt aan het succes van de organisatie.
De echte vraag
De discussie over terug naar kantoor blijft vaak aan de oppervlakte. De vraag die we echt moeten durven stellen is: hoe benutten we onze kantoren om samenwerking, innovatie en groei te versnellen op een manier die daadwerkelijk bijdraagt aan het succes van de organisatie.
Wie het lef heeft om die vraag te stellen, kijkt niet terug naar werkpatronen uit het verleden, maar vooruit naar nieuwe manieren van verbinden en samenwerken. Want succesvolle organisaties sturen niet op aanwezigheid, maar op wat mensen samen bereiken.
