Hoe vindt een organisatie haar draai zonder kantoor? Hoe om te gaan met betalingsproblemen van huurders? Pieter Hendrikse van Smart WorkPlace partner JLL beantwoordt in Vastgoedmarkt zeven vragen over de impact van corona.
Zijn er nog mensen aan het werk op de kantoren van JLL?
“Nee, al onze kantoren zijn gesloten. Niemand van onze medewerkers, relaties of hun familieleden mag besmet raken door onzorgvuldigheid van onze kant. We willen voorkomen dat de gemeenschap de prijs betaalt voor onverantwoordelijkheid van individuen. Onze vestiging in Eindhoven ging bijna twee weken geleden al dicht, de andere kantoren volgden donderdag 12 maart. De post laten we naar adressen van medewerkers sturen. Mensen van de receptie nemen de telefoon vanuit huis aan.”
Hoe zorg je dat je bedrijf goed blijft draaien?
“Een speciaal kernteam heeft een werkproces ingericht dat zowel de mens als JLL ten goede komt. Er is een platform om informatie en tips uit te wisselen, zodat collega’s op de werkplek thuis landen. Daar is behoefte aan. Hoe ga je tijdens een dag thuiswerken om met de kinderen die thuiszitten door de schoolsluiting? Hoe deel je een thuiswerkdag in blokken in? Hoe kom je aan je dagelijkse beweging wanneer je acht uur thuis werkt? Wat is een lekkere maar ook verantwoorde lunch?”
Valt van het gedwongen thuiswerken een blijvend effect te verwachten als de beperkingen in verband met de corona-uitbraak zijn opgeheven?
“Het zal enig effect hebben. We leren nu omgaan met de uitdagingen van het thuiswerken, daar komen praktische oplossingen voor. Waar moet je een telefoongesprek voeren wanneer je wilt voorkomen dat kinderen de hele tijd een bellende ouder om zich heen hebben? In je auto voor de deur bijvoorbeeld, daar heeft niemand last van je. Zulke dingen ontdek je wanneer je een langere periode gedwongen thuis werkt. Maar de vastgoedmakelaardij kan op de lange termijn niet zonder ontmoetingen in het echte leven.”
Gaan jullie nog panden bezichtigen?
“Het kan heel goed zijn dat we voorlopig de laatste bezichtiging hebben gedaan. Het is heel moeilijk om een pand op een verantwoorde manier te bekijken. Voor klanten kan dat lastig zijn. Wellicht kunnen we ze over de streep trekken met een voorbehoud in een contract omdat een bezichtiging niet heeft plaatsgevonden.”
Zijn er klanten van jullie beleggingsafdeling die een pand hebben gekocht met een ‘coronavoorbehoud’?
“Nee. Ik vraag me ook af hoe zo’n clausule zou moeten luiden. Een koop met ontbindende of opschortende voorwaarden in verband met corona? En wat voor voorwaarden zouden dat moeten zijn? Ik zie het nog niet voor me.”
Blijft de stroom beleggingstransacties doorlopen?
“Ja. Deals die al in gang zijn gezet lopen door en er wordt geïnformeerd naar mogelijkheden voor nieuwe transacties. Er gaat weer economische groei komen en er blijft vraag naar beleggingsvastgoed. Obligaties leveren te weinig op, aandelen zijn te volatiel. Daarmee vergeleken is vastgoed een veilige beleggingscategorie met een behoorlijk rendement. Vastgoedbeleggers kijken wel naar de verschillende sectoren. Waar vallen de klappen? Dat moet duidelijk worden.”
Wat is je advies aan retailvastgoedbeleggers met huurders die hun financiële verplichtingen niet kunnen nakomen?
“Probeer geen partijen aan hun betalingsverplichtingen te houden wanneer ze die, alleen als gevolg van de coronacrisis, niet kunnen nakomen. Wees solidair en benader het als een gezamenlijk probleem van overheid, consumenten, retailers en beleggers. Laat je niet leiden door een financieel belang op de korte termijn. Als belegger heb je er ook niets aan wanneer een in de basis financieel gezonde huurder omvalt. De coronacrisis is de gelegenheid om te tonen hoe maatschappelijk en duurzaam je onderneemt. Help elkaar, dan kun je straks iets moois laten zien in je mvo- en duurzaamheidsjaarverslag 2020.”
