Blog Petra Biemans: 'Werk verandert en hoe ga je daar ‘smart’ mee om?'
De laatste jaren verschijnt het ene na het andere rapport over de huidige en toekomstige veranderingen in ons werk. Oorzaak van alle veranderingen is vooral de toenemende digitalisering, informatisering en robotisering.
Kortom, de invloed van technologie laat zich gelden. Zie onder andere recente rapporten van Pearson, McKinsey en Rathenau instituut. Hoeveel en welke banen verdwijnen én verschijnen, daarover verschillen de meningen. Schattingen over het percentage banen dat verdwijnt liggen tussen de 10 en 47 procent. Hoeveel erbij komen, dat is nog minder duidelijk. Maar zeker is wel dat de veranderingen zich onverminderd zullen doorzetten!
De rapporten beschrijven de situatie vooral op maatschappelijk niveau en soms op organisatieniveau. Zelden worden de veranderingen beschreven vanuit de optiek van de professional: hoe ervaren zij alle veranderingen en wat betekent dat voor wat je moet kunnen en kennen? Hoe smart moet je als medewerker zijn om je werk goed te kunnen blijven doen?
Later is al lang begonnen!
Reden voor Hogeschool Inholland en De Haagse Hogeschool om dit aspect te onderzoeken. We hebben gekeken naar functies in de zorg (hbo-verpleegkundige, ouderenverzorger, maatschappelijk werker), bij piloten, politieagenten, accountants en bankmedewerkers. Wat blijkt? Ons werk ís al lang veranderd. De ‘klassieke’ beroepsbeelden die velen nog voor ogen hebben, zijn nú al achterhaald: zo vliegt een piloot bijna niet meer, verpleegt een verpleegkundige veel minder, rekent een accountant niet meer zelf en is de vanzelfsprekende autoriteit van de politieagent verdwenen, evenals de bijna onaantastbare status van de bankadviseur. Momenteel kijken we naar wijkverpleegkundigen, kapiteins en in de energiesector. Daar tekent zich hetzelfde patroon af.
Digitalisering is overal en 21st century skills zijn een must!
Bij alle beroepen is er sprake van een grote invloed van de digitalisering en automatisering: een automatische piloot naast een iPad in de cockpit, het digitale patiëntendossier, directe toegang tot digitale data bij de politieagent en de accountant en online bankieren bij de bank. Alles gaat ‘smart’ en de impact op het dagelijkse werk is enorm. Als professional moet je dan ook beschikken over een behoorlijke dosis digitale vaardigheden.
Ook andere ‘21st century skills’ spelen in toenemende mate een rol bij álle beroepen. Het gaat dan om vaardigheden zoals communiceren en samenwerken. Samenwerken met veel verschillende partijen, zowel binnen als buiten de eigen organisatie in steeds een andere samenstelling. In ketens, netwerken en ‘crossovers’. Daarnaast zijn vaardigheden als kritisch denken en probleemoplossend vermogen overal belangrijk. En tenslotte zijn houdingsaspecten als verantwoordelijkheid nemen en zelfsturing voor alle beroepen essentieel om de komende jaren optimaal te kunnen functioneren. Heel veel overeenkomsten dus, maar als je wat beter kijkt dan is wát men moet kunnen overal nét weer anders.
Slimme werknemers blijven zich ontwikkelen
Als werknemer is het slim om ervoor te zorgen dat je structureel bezig bent met de ontwikkeling van deze vaardigheden. Zodat je ervoor zorgt dat je ‘employable’ blijft. Door gericht te zoeken naar nieuwe (deel)taken en rollen; door goed te kijken wat er in je omgeving bij andere bedrijven aan de hand is; door je vinger op te steken als er gevraagd wordt om vrijwilligers voor experimenten en nieuwe projecten; door (al is het maar af en toe) eens uít je ‘comfortzone’ te stappen en op ontdekking te gaan. Om je te blijven ontwikkelen, je hele leven lang.
Slimme organisaties creëren en borgen ‘ontwikkelruimte’
Hoe kun je als organisatie ‘smart’ omgaan met deze situatie? Dat begint met erkennen van de veranderingen, om vervolgens gestructureerd en op de lange termijn gericht hiermee om te gaan. Géén korte klappen, snel thuis, maar goed inbedden in je eigen (HR)beleid. Als organisatie is het zaak om ervoor te zorgen dat je je medewerkers stimuleert en motiveert om te werken aan ‘21st century skills’. Dat je werkt aan een op ontwikkeling gerichte cultuur. En dan niet alleen kijken naar het leren en opleiden in ‘klassen’, zoals helaas maar al te vaak gebeurt, maar ook kijken naar ontwikkeling die plaats vindt op de werkplek, daar waar de verandering daadwerkelijk gebeurt.
Tijd en ruimte maken voor ontwikkeling dus. En dat is lang niet altijd makkelijk. Wat als de werkdruk zo hoog ligt dat er simpelweg geen tijd is voor ontwikkeling? Zoals binnen de zorg, het onderwijs, de techniek, de bouw, overal waar veel vacatures zijn. Dan wordt het pas een uitdaging! En toch zal het moeten gebeuren. Ook daar verandert er voortdurend veel. We moeten voorkomen dat straks, als de economie minder ‘booming’ is, weer mensen buitenboord vallen. Oeverloos ontwikkelen dus: Anticyclus en op lange termijn gericht. Want: wie zich niet meer ontwikkelt, die is ou(d)(t).
Het onderzoek van Inholland en HHS is hier te downloaden.
