Michel Pan van Smart WorkPlace partner D&B The Facility Group steekt in zijn blog de loftrompet over snel inzetbare, zelfstandige flexwerkers. En hij gaat flink tekeer tegen de voorstellen van de adviescommissie Borstlap.
2020 is nu al een buitengewoon energiek en, economisch gezien, fragiel jaar. En we zijn pas enkele weken onderweg. De Amerikanen zijn druk bezig met het afzetten van hun president. Met overigens een verwaarloosbare kans op succes. De handelsoorlog tussen de grootste wereldeconomieën pruttelt maar voort. Het Midden-Oosten staat, hoe kan het ook anders, weer eens in brand.
Dat er dit jaar verkiezingen zijn in de VS zal puur toeval zijn.
De Britten stappen deze maand, op 31 januari om precies te zijn, uit Europa. De effecten daarvan blijven schimmig. En ten slotte toonde The Economist deze week overtuigend aan dat het aantal democratieën wereldwijd, ook in Europa, afneemt.
Je hoopt dan als gewone sterveling dat deze gebeurtenissen onze deur voorbijgaan. Dat de dijken van onze handelsnatie sterk genoeg zijn om de wereldwijde economische storm te weerstaan. Maar blijkbaar zijn bovenstaande berichten onvoldoende voor onze regering. We hebben nóg meer onrust nodig. Daarom heeft het kabinet advies gevraagd over de arbeidsmarkt. En tot mijn niet geringe irritatie is een commissie van mening dat we die eens flink op de schop moeten nemen.
De Volkskrant opende op 23 januari het nieuws met de kop: “Commissie zet in op totale hervorming sociaal stelsel”. Oud-top ambtenaar Hans Borstlap (CDA, 73) gooit met een spetterend interview een steen in de vijver. Die vijver, ons sociaal stelsel, wordt begrensd door oevers. Die oevers zijn de spelregels van onze gereguleerde arbeidsmarkt. De manier waarop we werken. En de afspraken die we, als werkgevers, werknemers en overheid onderling hebben gemaakt. Ooit, decennia geleden, was die regulering vooruitstrevend en een toonbeeld voor veel Westerse economieën. En al is de glans er wat vanaf, voor landen als de V.S. met een extreme mate van deregulering, of landen als Frankrijk met een extreme mate van regulering, kan de Nederlandse arbeidsmarkt én het gebalanceerde sociale stelsel, nog steeds als voorbeeld dienen. In de VS is, vanwege de doorgeslagen marktwerking intussen de gehele gematigde middenklasse weggevaagd waardoor er nu een mafketel in het Witte Huis zit. En in Frankrijk breekt regelmatig de pleuris uit als blijkt dat ze eens wat langer moeten doorwerken. Het valt niet meer te betalen, dat sociale stelsel, maar ze staken tot ze een ons wegen.
De heer Borstlap pleit voor een reeks van maatregelen die volstrekt anachronistisch zijn. Er hangt een jaren 60 geur aan, passend bij de tijd dat Drees en consorten met dat beroemde stelsel een begin maakten. Toen er nog in blauwe overalls werd gewerkt in fabrieken. Toen white collar kantoormedewerkers na een frisse ochtendwandeling stipt om 08:30 achter de typemachine plaats namen. En om 12:00 naar moeder de vrouw gingen voor een bord stamppot.
De commissie is van mening dat er basisrechten en -plichten moeten komen. Zoals een persoonlijk ontwikkelbudget vanaf de geboorte. Waar werkgevers uiteraard aan mogen meebetalen. Flexwerken mag de prullenbak in. Uitzendwerk moet streng worden beteugeld. Voor zelfstandig werkenden zullen de belastingvoordelen verdwijnen. En die kunnen straks ook niet meer ziek worden, want daarvoor zijn er dan geen verzekeringen meer. We moeten dus weer terug naar vast werk, met vaste banen in een vastgesteld ritme.
Volgens de commissie Borstlap moet er een overheidsdeegroller over de hele sociale santenkraam heen. Na flink duwen blijft er een afgeplatte plak eenheidsdrab over die werknemers en werkgevers aan elkaar laat klonteren. Weg met de flexibiliteit.
Ik ben 52, ook niet de jongste, maar ík heb in ieder geval de introductie van het internet zeer bewust meegemaakt. En mij dagelijks verwonderd over de werkrevolutie die het web heeft veroorzaakt. Ik vraag me af of de commissie stil heeft gestaan bij de essentie van werk anno 2020 in een westerse, moderne, op handel gebaseerde top-economie. Want dat is de kern van de Nederlandse welvaart én het bijpassend stelsel. De Nederlandse handelseconomie is ondernemend. Ondernemen draait om snelheid en wendbaarheid. Om de opname, het samengaan of het afstoten van bedrijfsmatige activiteit. We moeten ons dagelijks aanpassen. We versnellen als innovaties ons daarbij helpen en we vertragen als klanten ons daarom vragen.
Exact op het moment waarop dat nodig is.
Daarvoor zijn zelfstandig ondernemers én flexibele werknemers nodig. Medewerkers die het lef hebben om zich voor een kortere periode te verbinden aan een bedrijf. Die helemaal geen trek hebben in langjarige arbeidsovereenkomsten en vaste schema’s. Die voor zichzelf kunnen opkomen en daar ook een goed tarief voor durven neer te leggen. Ik ben dol op flexwerkers omdat die precies weten wat ze waard zijn. Ze hebben de kennis die je nodig hebt en als ze niet meer nodig zijn, dan zetten ze zich in voor een andere klus bij de buurman. Prima. Helemaal top.
Afsluitend dan, om mijn betoog te ondersteunen een voorbeeld uit het échte leven. Ik was op bezoek bij onze klant ASML, waar een internationaal leger van 16.000 wetenschappers, engineers, kantoormedewerkers en high tech productontwikkelaars de chipmachines bouwen waar de wereldeconomie op draait. Eén van de meest prangende wensen van deze gigant is flexibiliteit in werk en ondersteuning van de groei naar 23.000 medewerkers in de komende twee jaar. Er komen 400 man per maand binnen uit alle hoeken en gaten van de wereld. Dat betreft niet alleen extreem begaafde ontwerpers en IT’ers. ASML heeft ook een eindeloze stroom van hoogwaardige facilitaire specialisten nodig. Om alle aan werkplek gerelateerde zaken rondom hun indrukwekkende industriële proces een beetje in banen te begeleiden.
ASML is één van de meest succesvolle tech bedrijven ter wereld. Maar ook hun toekomst is niet in beton gegoten. De Amerikanen, daar zijn ze weer, lopen de boel te traineren vanwege hun ‘fittie’ met China. En als er, onverhoopt, ergens in de wereld een slimmere methode wordt bedacht om chips te maken zijn ze in Veldhoven ook gezien.
De jaren 60 economie, met bijpassende arbeidsmarkt en sociaal stelsel die de commissie voor ogen staat, bestaat niet meer. De traagheid van die tijd, met vaste waardes en zekerheden, behoort tot het grijze verleden. De Nederlandse arbeidsmarkt heeft dit jaar behoefte aan slimme maatregelen die de excessen die flexwerken heeft opgeleverd in goede banen leidt. Aan losse flodders die onnodige onrust veroorzaken in een fragiele economie heeft niemand iets. De maatregels van de commissie lijken vooral een voorbode van gezwollen partijpolitiek gekrakeel rondom de verkiezingen die ons staan te wachten in 2021. En daar heeft momenteel echt helemaal niemand trek in.
