Het Circulaire Business Model Canvas voorziet in een gezamenlijke taal voor strategie en innovatie. Jim Steenbakkers van BOOM! Innovatie schreef er namens Smart WorkPlace partner Madaster onderstaande blog over.
BOOM! Innovatie heeft namens Madaster Business Model Workshops gegeven bij Waal, VDNDP, TBI | JP van Eesteren en Fimble. Inspirerende workshops over circulaire businessmodellen, de rol van data in de bouw en het materialenpaspoort. Deelnemers gingen aan de slag met het Circulaire Business Model Canvas. Een tool die gebaseerd is op het Business Model Canvas (Osterwalder en Pigneur, 2010) en het Value Hill Model (Circle Economy, 2016) welke een goed inzicht geeft in hoe het materialenpaspoort kansen creëert voor Madaster partners.
Vier workshops, vier vragen
1. Wie brengt het vliegwiel op gang?
Vanwege de vele verschillende grondstoffen, materialen en expertise die nodig zijn bij bouwprojecten is de bouwketen vaak lang, en zijn er veel partners bij betrokken. Daarnaast zijn opdrachtnemers bij veel projecten sterk afhankelijk van de vraag van de opdrachtgever. Vraagt de opdrachtgever om een circulair component, dan is het materialenpaspoort voor partners laaghangend fruit. Vanuit de workshops werd duidelijk dat de markt ook steeds meer vraagt om het paspoort. De crux zit hem echter in het duidelijk maken naar de hele keten dat er veel meer mogelijk is met het materialenpaspoort, en daarmee het Madaster platform. Data uit het materialenpaspoort kan namelijk de circulaire economie een enorme boost geven. De hoofdvraag is echter: wie brengt het vliegwiel op gang? Wie stelt de verdiepingsvraag? Is het de overheid die vanuit de transitieagenda vanaf 2023 alle bouwopdrachten 100% circulair zal aanbesteden? Waarom wachten tot 2050?
2. Hoe maken we de shift van waardecreatie naar waardebehoud?
Alle Madaster partners creëren waarde. De sleutel tot circulair succes is dat we met elkaar niet alleen kijken naar hoe we waarde creëren in een goed georganiseerde keten, maar vooral naar hoe we deze waarde zo hoogwaardig mogelijk willen behouden. Bij het organiseren van waardebehoud wordt er al snel gezocht naar oplossingen die het materialenpaspoort kan bieden tijdens de gebruiks- en onderhoudsfase. Dan ziet men vaak dat degene die het materialenpaspoort aan de voorkant aanbiedt geen duidelijke trigger heeft om het paspoort ook tijdens de levensduur van een gebouw up-to-date te houden.
Dit omdat het onderhoud vaak wordt uitbesteed, en gebruikers vaak geen eigenaar zijn. De keten van waardecreatie en waardebehoud wordt bijna altijd bij verschillende partijen uitgevraagd. Hierdoor ontstaat een zeer beperkte leercurve.
3. Wie betaalt bepaalt!?
Veel van de Madaster partners zijn dienstverlenende partijen voor onder andere beleggers, ontwikkelaars en woningcorporaties. Door restwaarde toe te kennen aan een gebouw en de materialen die in een gebouw verwerkt zijn, is er in potentie vanuit het materialenpaspoort een goede business case. Maar waarom zou de bouwer investeren als de materialen niet van hem zijn? Eigenaarschap van materialen en grondstoffen is een van de belangrijkste vragen binnen het circulaire businessmodel, omdat dit bepaalt wie de vruchten plukt van zo hoogwaardig mogelijk hergebruik. De waarde die het materialenpaspoort voor de gebouweigenaar biedt is al duidelijker, maar veel mogelijkheden ontstaan vanuit schaal. Hoe meer gebouwen een eigenaar in portfolio heeft, hoe meer materialen en hoe meer hergebruik. Maar ook hoe meer data en dus hoe meer inzichten.
4. Hoe maakt data nieuwe businessmodellen in de bouwsector mogelijk?
De data vanuit alle verschillende materialenpaspoorten van gebouwen in Nederland zorgt er in potentie voor dat we straks op basis van inzicht onder andere beter kunnen beheren en onderhouden, materialen uitwisselbaar zijn en gebruikers optimaal kunnen wonen en werken. Veel van deze inzichten zijn al op kleine schaal (binnen het gebouwenportfolio) op te halen, maar de meest bruikbare inzichten zullen straks vanuit big data komen. Big data kan ons bijvoorbeeld helpen om gebouwen veiliger te maken en aan de voorkant betere ontwerpkeuzes te maken in materialisatie. Zo draagt data bij aan de transitie naar een circulaire economie.
BOOM! Innovatie kijkt uit naar de toekomstige workshops en alle nieuwe vragen die daaruit ontstaan.
