Om een duurzame en gezonde werk- en leefomgeving te creëren is zowel schone binnenlucht als schone buitenlucht nodig. Dat stelt Henk Brink van het lectoraat FM van de Hanzehogeschool Groningen in onderstaande blog.
Er is veel om onze luchtkwaliteit te doen op dit moment. Nederland is in de ban van stikstof. Toch is het niets bijzonders dat stikstof in onze lucht zit. Sterker nog, onze buitenlucht bestaat voor ca. 78% uit stikstof. Daarnaast bestaat de buitenlucht voor ca. 21% uit zuurstof en in de resterende 1% zit bijvoorbeeld het bekende broeikasgas koolstofdioxide (CO2). De luchtkwaliteit wordt met name bedreigd door stikstofoxiden, niet te verwarren met het stikstofgas dat al in de lucht zit, en fijnstof. De vraag is of de luchtkwaliteit in Nederland zo zeer is verslechterd, nu er zoveel aandacht is voor dit onderwerp. Het antwoord daarop is neen. Volgens het RIVM is de lucht nu schoner dan ooit. Omdat er minder fossiele brandstoffen worden verbruikt daalt ook de uitstoot van schadelijke gassen en de luchtkwaliteit in ons land voldoet momenteel grotendeels aan de Europese grenswaarde. Ook de uitstoot van CO2 daalt en zit nu op het niveau van 1990. Toch wil dit nog niet zeggen dat de volksgezondheid daarmee volledig wordt beschermd. Ook bij lage concentratieniveaus zijn onder andere stikstofoxiden en fijnstof nog schadelijk voor de gezondheid. Vandaar dat deze concentratieniveaus verder terug moeten worden gedrongen, want een gezonde leer-, werk- en leefomgeving staat of valt bij een gezonde luchtkwaliteit, zowel buiten als binnen. En daarom staat deze gezonde omgeving ook centraal in onderzoeken van de Hanzehogeschool in zowel kantoren, de zorg, de stad en op de campus.
Binnenluchtkwaliteit in scholen, op kantoor en thuis
Voor ouders met jonge kinderen zal het mogelijk bekend klinken, het stoplicht metertje in de klas. Als het oranje of rode lampje op de CO2 meter brandt, moet er geventileerd worden. Ook in kantoren en in nieuwbouwhuizen zie je steeds vaker deze CO2 meters. En soms wordt zelfs het ventilatiesysteem in huizen of kantoren aangestuurd door de concentratie CO2. Doordat we meer CO2 uitstoten dan dat door de natuur kan worden opgenomen is er nog steeds sprake van een toename van de concentratie CO2 in de buitenlucht; van 316 parts per milion (ppm) in het eerste jaar van onderzoek (in 1959) naar meer dan 400 ppm in 2015, een toename van 27%. Helaas leidt deze toename ook tot een grotere behoefte aan ventilatie in onze scholen, kantoren en huizen om de CO2 grenswaarde van ca. 1200 ppm niet te overschrijden.
Het einde van natuurlijke ventilatie?
Natuurlijke ventilatie, via te openen ramen maar ook via kieren in gebouwen, staat steeds meer onder druk. We isoleren onze gebouwen omdat we zo weinig mogelijk energie willen verbruiken, ramen mogen soms niet meer open. Maar de binnenluchtkwaliteit leidt hieronder, en we moeten ons realiseren dat de buitenlucht bijna altijd schoner, en daardoor gezonder, is dan de binnenlucht. Doordat wij als mensen lucht inademen en uitademen, vervuilen wij de lucht waarin we verblijven, onder andere met CO2 en waterdamp. En vervuilde lucht, zelfs als dit nog niet direct een norm overschrijdt, kan ons vermogen om te concentreren en de mate van alertheid verminderen. Uit recent literatuuronderzoek onderzoek van het lectoraat Facility Management en het Kenniscentrum NoorderRuimte blijkt dat onder studenten in de leeftijd van 15 tot 22 jaar de prestatie met maar liefst 13% afneemt bij het uitvoeren van een aandachtstaak wanneer de CO2 concentratie stijgt van 600 naar 1000 ppm. Deze CO2 concentratie voldoet echter nog steeds aan de huidige richtlijnen voor zowel kantoren als scholen.
Het oplossen van het ventilatieprobleem
Voor het creëren en behouden van goede binnenluchtkwaltiteit is ventilatie noodzakelijk. Er is veel buitenlucht nodig om de binnenluchtkwaliteit op peil te houden. Bijvoorbeeld, in een leslokaal waarin zich 30 mensen bevinden, moet per uur 2250 m3 (!) aan buitenlucht worden ingebracht om de CO2 concentratie op 600 ppm te houden. En dit redden we niet met het openen van een raam. In de winter moet deze lucht worden verwarmd en in de zomer zal vaak de lucht moeten worden gekoeld om persoonlijk comfort te kunnen blijven garanderen. En dit kost weer veel energie en dus geld. Maar we kunnen niet zonder deze schone buitenlucht! Als we onze huizen en kantoren gezond willen houden, is mechanische ventilatie essentieel. En we moeten bereid zijn te investeren in duurzame energie die daarvoor nodig is. We mogen onszelf niet uitsluitend tot doel stellen om zo weinig mogelijk energie te verbruiken. Natuurlijk, daar waar mogelijk moeten we energie besparen. Dit kan bijvoorbeeld door CO2 gestuurde ventilatie toe te passen in onze gebouwen in plaats van permanente ventilatie zodat alleen geventileerd wordt als dit nodig is. Maar vooral en bovenal moeten we ons tot doel stellen dat we een duurzame en gezonde werk- en leefomgeving willen creëren waarin we optimaal kunnen presteren. En middels onderzoek zal de Hanzehogeschool Groningen een bijdrage blijven leveren aan het realiseren van deze doelstelling.
Foto: Buiten vergaderen ter inspiratie en concentratie. Bron: www.debuitenhorst.nl.
