‘Mindfull workplaces: remedie tegen werkstress of doekje voor het bloeden?’

 

‘Mindfull workplaces: remedie tegen werkstress of doekje voor het bloeden?’

Wat is mindfullness, wat zijn de bewezen effecten en wat kunnen we ermee in de werkomgeving? Daarover schreef Martijn Vos van Hanzehogeschool Groningen, Universiteit Twente en Hago Rail Services onderstaand blog.

In mijn omgeving doen steeds meer mensen aan één of andere vorm van mindfulness. Nu vooral thuis met apps zoals Headspace, maar vóór de coronacrisis ook in de sportschool en in toenemende mate op het werk. Mindfulness is een manier om met behulp van meditatieoefeningen meer aandacht en bewustzijn ‘in het nu’ te kweken. Door geconcentreerd op de ademhaling te letten en gedachten te observeren in plaats van je erdoor te laten meeslepen, kun je je minder laten leiden door impulsen en destructieve gewoontes en gedachtes, zo is het idee. Waar mindfulness (in Nederland) vooral iets is wat je doet in je eigen tijd, vraag ik mij al een tijd af wat we er mee kunnen op het werk. In deze blog verken ik (1) wat mindfulness is, (2) wat de bewezen effecten zijn en (3) wat we er als vakgebied mee kunnen.

Mindfulness is ontstaan vanuit het Boeddhisme en al eeuwen een belangrijk onderdeel in Boeddhistische mentale training. Aan het einde van de jaren ‘70 deed mindfulness haar entree in de westerse cultuur als therapeutisch hulpmiddel (bijv. Mindfulness-Based Stress Reduction [MBSR] program) om patiënten beter om te leren gaan met chronische ziekten (Kabat-Zinn, 2003). Twee decennia later ontdekten bedrijfskundigen mindfulness als mogelijke remedie tegen (onder andere) werkstress (Langer, 1989). In de meest gebruikte algemene definitie wordt mindfulness omschreven als:  “receptive attention to and awareness of present events and experiences” (Brown, Ryan, & Creswell, 2007, p. 212). Mindfulness komt voor in vele vormen. De meeste mensen zullen denken aan meditatieachtige ademhalingsoefeningen in kleermakerszit maar wie twee minuten googlet ontdekt dat het ook op de fiets (https://www.mindfulcycling.nl) of achter het aanrecht kan (https://www.headspace.com/mindfulness/mindful-cooking). In essentie gaat het over het ontwikkelen van de vaardigheid om de aandacht te vestigen op het nu, en dat kan natuurlijk overal.

In de afgelopen decennia is aandacht voor mindfulness in de werkomgeving gegroeid, zowel onder werkgevers als in onderzoek. In de meeste studies worden effecten van mindfulness onderzocht door twee (of meerdere) groepen met elkaar te vergelijken: een groep die meedoet aan mindfulness programma (bijv. MBSR program) en een groep die dat niet doet. Net als tevredenheid en flow, is mindfulness een mentale staat die gemeten kan worden met behulp van een gevalideerde vragenlijst (zie bijv. Five Factor Mindfulness Questionnaire; Baer, Smith, Hopkins, Krietemeyer, & Toney, 2006). Effecten van dergelijke studies zijn positief en gaan veel verder dan stressreductie alleen. In een recente overzichtsstudie (Good et al., 2016) wordt een onderscheid gemaakt tussen effecten van mindfulness op prestaties, relaties en welzijn (Tabel 1).

Tabel 1. Overzicht bewezen effecten mindfulness (Good et al., 2016).

Categorie

Effect mindfulness (doelgroep)

Prestaties

Werkprestaties (bediening restaurant), academische prestaties (MBA studenten), hogere patiënttevredenheid (medewerkers verpleging), meer ethisch en pro-sociaal gedrag (studenten), veiligheid compliance (medewerkers kerncentrale).   

Relaties

Communicatiekwaliteit (huisartsen), coöperatievere houding en gedrag (managers), betere relatie kwaliteit en effectiever teamwerk door (a) meer aandacht voor de ander, actief luisteren, (b) betere communicatie, (c) minder conflict, (d) meer compassie en (e) empathie (gevonden in diverse doelgroepen).

Welzijn

Reductie aantal burn-outs (docenten, artsen), stressreductie (docenten), humeurverbetering (managers), verbetering slaapkwaliteit en werktevredenheid (kenniswerkers, artsen, soldaten, docenten), ontwikkeling zelfcompassie (docenten), meer authenticiteit, positieve emoties, hoop en optimisme (kenniswerkers).

Mindfulness heeft dus allerlei gunstige effecten op prestaties, relaties en welzijn op het werk, daarvoor is het bewijs inmiddels zeer overtuigend. Daarmee lijkt mindfulness zich te gaan ontwikkelen als een aantrekkelijk managementinstrument dat bijvoorbeeld ingezet kan worden voor training en selectie van medewerkers. De aantrekkelijkheid van mindfulness zit in de minimale ‘dosis’ training die nodig is om iets te bereiken. Alhoewel er niet veel bekend is over de duurzaamheid van deze effecten, laat onderzoek zien dat incidentele mindfulness training (vijf á vijftien minuten) bijvoorbeeld zorgt voor betere onderhandelingsprestaties en besluitvorming (Reb & Narayanan, 2014). Omdat de mate van mindfulness verschilt van persoon tot persoon, zetten werkgevers mindfulness in als beoordelingsinstrument voor (nieuw) personeel. Dit kan interessant zijn, zeker voor banen waarin gerichte aandacht, zelfregulatie en interpersoonlijke vaardigheden een belangrijke rol spelen. De ene persoon beschikt tenslotte over een grotere natuurlijke mate van mindfulness dan de andere. Naast training en selectie, zouden (facility) managers na moeten denken over de rol van de context in de mindfulness van werk. Onderzoek toont aan dat mindfulness van werknemers bevordert kan worden door veranderingen in het ontwerp van de sociale en fysieke werkomgeving. Over het algemeen wordt de moderne werkomgeving geassocieerd met hectiek en ‘non-stop thinking’, eigenschappen die haaks staan op de principes van mindfulness (Mazmanian, Orlikowski, & Yates, 2013). Organisaties kunnen leren van plekken die volledig zijn gericht op uitoefening van mindfulness, zoals retraitecentra of kloosters, waarin natuurlijke schoonheid en eenvoud centraal staan.

Er zijn critici die betogen dat mindfulness een lapmiddel is dat het echte probleem (burn-out en depressie als gevolg van een stress veroorzakend systeem) in stand houdt. Volgens mij zit hier een kern van waarheid in. Er bestaan ongetwijfeld veel (disfunctionele) organisaties die medewerkers over de kling jagen en dat compenseren met mindfulness training. Maar zoals ik heb betoogd, is mindfulness meer dan een meditatie app of training. Mindfulness kan organisaties helpen om anders naar medewerkers en de werkomgeving te kijken. Deze benadering is nieuw maar biedt volgens mij veel potentie.

Referenties

Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27-45.

Brown, K. W., Ryan, R. M., & Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18(4), 211-237.

Good, D. J., Lyddy, C. J., Glomb, T. M., Bono, J. E., Brown, K. W., Duffy, M. K., Baer, R.A., Brewer, J.A., & Lazar, S. W. (2016). Contemplating mindfulness at work: An integrative review. Journal of Management, 42(1), 114-142.

Kabatâ€ÂZinn, J. (2003). Mindfulnessâ€Âbased interventions in context: past, present, and future. Clinical psychology: Science and practice, 10(2), 144-156.

Langer, E. J. 1989. Mindfulness. Reading, MA: Addison-Wesley.

Mazmanian, M., Orlikowski, W. J., & Yates, J. (2013). The autonomy paradox: The implications of mobile email devices for knowledge professionals. Organization Science, 24(5), 1337-1357.

Reb, J., & Narayanan, J. (2014). The influence of mindful attention on value claiming in distributive negotiations: Evidence from four laboratory experiments. Mindfulness, 5(6), 756-766.

Delen:

Meer nieuws

Webinar: Circulaire oplossingen binnen de kantooromgeving

Webinar: Circulaire oplossingen binnen de kantooromgeving

donderdag 10 juli

Op woensdag 17 september organiseren we een inspirerend webinar over circulariteit in de gebouwde omgeving.

Lees meer

De ´vraag naar aanwezigheid´ 

De ´vraag naar aanwezigheid´ 

donderdag 10 juli

In deze blog van Gerda Stelpstra, Head of strategy Consulting bij Envalue, kijken we dieper naar de 'vraag om aanwezigheid'. ...

Lees meer

SWP Talks #67: Hospitality

SWP Talks #67: Hospitality

woensdag 9 juli

Anna Casemier zit als host met Lisette van der Valk, Projectmanager Huisvesting van Young Facility, en Hotelier Willem Reimers, ...

Lees meer

WorkPlace Inside: Stephan Simons

WorkPlace Inside: Stephan Simons

woensdag 9 juli

"Ontspanning, inspiratie en grip houden, ook buiten het ondernemen." Daarmee beschrijft Stephan Simons zijn mentaliteit ...

Lees meer

De kracht van een goed werkplekconcept

De kracht van een goed werkplekconcept

dinsdag 8 juli

Solved moest tijdelijk met het hele kantoor verhuizen, een nieuwe plek geeft ook ruimte voor nieuwe inzichten. Silvia de ...

Lees meer

Niet blindstaren op energie

Niet blindstaren op energie

vrijdag 4 juli

Deelnemers aan het rondetafelgesprek 'de kracht van een integrale aanpak' willen zich niet blindstaren op alleen het onderwerp ...

Lees meer

Haskoning opent nieuw duurzaam kantoor

Haskoning opent nieuw duurzaam kantoor

donderdag 3 juli

Op de TU Delft Campus transformeerde Haskoning de monumentale Mijnbouwfaculteit naar een modern Paris Proof kantoor. Voor ...

Lees meer

Gaat AI ons redden?

Gaat AI ons redden?

donderdag 3 juli

In de BNW Index 2024 werd geconstateerd dat ontwikkelingen rondom de werkomgeving elkaar zó snel opvolgen, dat we ...

Lees meer

Van complexe huisvestingsopgave naar multifunctioneel stadion

Van complexe huisvestingsopgave naar multifunctioneel stadion

woensdag 2 juli

Op 5 juli 2025 opent SC Cambuur officieel de deuren van haar nieuwe thuisbasis: het Kooi Stadion. Deze datum staat bij veel ...

Lees meer

WorkPlace Inside: Esther Roelofs

WorkPlace Inside: Esther Roelofs

woensdag 2 juli

Wat kan de Himalaya ons leren over een goede werkomgeving? Esther Roelofs vertelt over haar connectie met hiken en de werkplek ...

Lees meer

Natalie Hofman nieuwe business unit directeur HEYDAY Interim

Natalie Hofman nieuwe business unit directeur HEYDAY Interim

dinsdag 1 juli

Per 1 juli is Natalie Hofman aangesteld als de nieuwe business unit directeur bij HEYDAY Interim, een zelfstandige business ...

Lees meer

Het belang van certificering en rapportage bij compliance

Het belang van certificering en rapportage bij compliance

dinsdag 1 juli

Op een zonovergoten ochtend in mei vindt de Compliance Round Table plaats in een heel bijzondere locatie: ‘De Kapel’ ...

Lees meer

Vero: nieuwe gratis AI-agent

Vero: nieuwe gratis AI-agent

maandag 30 juni

Alvero ondersteunt workplace professionals met Agentic AI Introductie Vero: een gratis AI-agent die helpt met vragen, ideeën ...

Lees meer

“Modernisering onderwijsvastgoed moet radicaal anders”

“Modernisering onderwijsvastgoed moet radicaal anders”

maandag 30 juni

“De nood tot vernieuwing van onderwijshuisvesting is hoog”, valt te lezen in een opiniestuk van Jan Joost Flim, ...

Lees meer

E-zine 'Smart Buildings'

E-zine 'Smart Buildings'

donderdag 26 juni

De adoptie, transformatie en mogelijkheden van technologie op de werkplek zijn ongekend en ontwikkelen harder dan ooit. ...

Lees meer

Ontdek met Amabel het nieuwe kantoor van Haskoning

Ontdek met Amabel het nieuwe kantoor van Haskoning

donderdag 26 juni

Op woensdag 2 juli 2025 vertelt Amabel Chiarito over het innovatieve werkplekconcept van Haskoning in het nieuwe, duurzame ...

Lees meer

SmartLabs en IWG kondigen 10-jarige samenwerking aan

SmartLabs en IWG kondigen 10-jarige samenwerking aan

donderdag 26 juni

SmartLabs en International Workplace Group gaan een wereldwijde samenwerking aan van tien jaar. Daarmee spelen ze in op ...

Lees meer

Natuurlijke ontmoetingen in Tripolis Park

Natuurlijke ontmoetingen in Tripolis Park

woensdag 25 juni

Hollandse Nieuwe creëerde voor MVRDV in Tripolis Park een werkomgeving waar betekenisvolle connecties en spontane ontmoetingen ...

Lees meer

De kracht van een integrale aanpak

De kracht van een integrale aanpak

dinsdag 24 juni

De droom van iedere gebouweigenaar: een toekomstbestendige vastgoedportefeuille waarmee je energie bespaart, een gezonde ...

Lees meer

Werk zonder omwegen: IWG stelt locaties gratis open tijdens de NAVO-top

Werk zonder omwegen: IWG stelt locaties gratis open tijdens de ...

dinsdag 24 juni

Terwijl Den Haag zich voorbereidt op zware verkeershinder tijdens de NAVO-top, houdt IWG professionals productief met gratis ...

Lees meer

Terug naar boven