Het vakgebied Facility Management verliest haar wetenschappelijke Founding Father.
Elke sector en elk vakgebied heeft zijn eigen Founding Fathers. Thought Leaders. Gepassioneerde Draufgänger. Vakidioten. Andersdenkenden. Mensen die verbindingen leggen die anderen niet zien. Soms academici, soms filosofen, soms ondernemers. Vaak eerst onbegrepen en later, zonder dat we het ons realiseren, blijken ze toch gelijk te krijgen. Niet door een actie van hun, maar omdat hun volgers of opvolgers kunnen doen waar de Founding Fathers het pad voor hadden gebaand.
De vorige week overleden voormalig bijzonder hoogleraar Prof. Dr. Ir. Andreas van Wagenberg was zo iemand. Samen met onder andere Jelle Bergsvoort van Delta Lloyd, Henri Verploegh van Twijnstra Gudde, Wim Jansen van Centraal Beheer, A. Wentink van Universiteit Brabant, P. den Uyl van de NV Philips Gloeilampenfabrieken, Henk Klee van FMH, Fried van Aken van de Rabobank, R. van Zanten van PGGM en Frank Duffy van DEGW, sprak Dries tijdens de eerste conferentie 'Facility Management' ooit in Nederland. Zijn thema was een ‘Onderzoeksinstrument voor het bepalen van het gebruik en de beleving van de werkplek in moderne kantoororganisaties’. Toen al op 15 december 1988 in Holiday Inn Crowne Plaza te Amsterdam. Dries sprak samen met de TU/e Omgevingstechnologie afstudeerder Ronald Wilmes die nu Hoofd Vastgoed van de Universiteit Maastricht is. Dries werd toen aan de TU/e eerst hoofddocent Omgevingstechnologie en daarna in 1994 bijzonder hoogleraar Facility Management. De eerste ooit. De academische Founding Father.
Dat is 32 jaar geleden. Andreas heeft ons in de jaren daarna allemaal flink aangespoord tot interdisciplinair denken. Hij ondervond bij de ontwikkeling van Facility Management in Nederland zelf veel hinder en onbegrip door ons denken in klassieke structuren, sectorale verdienmodellen en academische tradities. Omdat hij als innovator de theoretische onderbouwing voor een compleet nieuwe sector van € 40 miljard ontwikkelde, paste zijn integrale visie logischerwijs nooit echt goed in een bestaand model. Altijd weer moest een financieel haakje gevonden worden met een specifieke sector. Bouwkunde, omgevingstechnologie, filosofie, social sciences, bedrijfskunde en vastgoed. Het verbinden van menselijke behoeften met een passende ruimtelijke omgeving kende vele aanvliegroutes. Ieder had zo zijn mening over de juiste route. Andreas bewandelde ze allemaal. Hij vervulde (bestuurs-)rollen in onder andere NEFMA, FMN, EuroFM, AOG, FKG, NFC, MKFA, EN 15221, SBO, TU/e, WUR en CFM (10 jaar!). Iedereen wilde graag Facility Management naar een wetenschappelijk niveau tillen en vroeg daarbij assistentie van Andreas. Hij stelde zich kwetsbaar op, analyseerde en gaf haarscherp advies. Ook als het niet in zijn eigen belang was.
In zijn boek ‘De toekomst van facility management in Nederland’ in 2011 stelt Andreas zich de mijlpaal-vraag ‘Kan ik mijn project nu als geslaagd beschouwen?’ Hij doelde daarmee op de uitdaging die hij zich twintig jaar eerder stelde. Zijn antwoord was: ‘Die vraag kan ik niet beantwoorden, omdat ik zelf nog onderdeel ben van deze ontwikkeling.’
Anno 2020 kunnen we stellen dat de visie van Andreas niet alleen theoretisch, maar ook praktisch altijd al klopte. ‘Gebruik’ en ‘Beleving’ van de werkplek zijn uitgegroeid tot volwaardige thema’s. Het Center for People and Buildings in Delft en het Instituut voor Facility Management in Groningen leveren nu misschien wel de beste wetenschappelijke bewijzen van de juistheid van de visie van Andreas. Velen van ons zijn door hem en zijn kennis opgeleid en geadviseerd. Hij was een filosoof en psycholoog in de no-nonsens wereld van wetenschap, architectuur, vastgoed en FM. Hij ging de uitdaging aan die hij zich zelf had gesteld: Hoe kan ik facility managers helpen de gebruikersbeleving in te zetten tijdens het integrale ontwerp van een werkomgeving? De titel van zijn Ph.D dissertatie in 1982 was niet voor niets “Theory, methodology and studies on participatory Environmental Design in a Middle School”. In een tijd dat Design Thinking nog niet bestond. En zo profiteren we allemaal een beetje van zijn tomeloze energie, eigenwijsheid en passie voor facility management en de werkomgeving van mensen. De Nederlandse FM sector is schatplichtig aan deze Founding Father van Facility Management.
Ter informatie
Wie zijn waardering wil uiten voor het werk van Andreas kan het beste een donatie doen aan de Stichting Behoud en Beheer Nollebos/Westduinpark (www.onsnollebos.nl), waarvan hij penningmeester was.
Facility Management Nederland, waarvan Andreas erelid was, plaatst vandaag namens de sector een In Memoriam. Kijk op www.fmn.nl.
Voor meer informatie over Andreas kijk op zijn LinkedIn-profiel
