Vanuit de onderwijskundige visie een slim schoolgebouw neerzetten. Hoe het Zone.college dat deed in Doetinchem samen met Smart WorkPlace partner draaijer+partners leest u in Smart WorkPlace magazine nummer 7.
René Vijn is sinds 2013 is locatiedirecteur in Doetinchem. Op het moment dat duidelijk werd dat de huisvesting in Doetinchem niet meer voldeed, schakelde Zone.college draaijer+partners in, vertelt Vijn. “Eerst is toen de vraag gesteld in hoeverre het interessant was de toenmalige huisvesting te renoveren. Al snel kwamen we echter tot de conclusie dat er nieuwbouw moest komen.”
Een belangrijke eis aan de nieuwbouw was flexibiliteit. “Dat is noodzakelijk, want niets is flexibeler dan onderwijs.” Een andere eis was de verbinding en de wisselwerking tussen binnen en buiten. “Onderwijs vindt namelijk niet alleen in het schoolgebouw plaats, maar ook rondom de school. De schoolomgeving met tuinen en dierenverblijven is onderdeel van ons onderwijs. Dat betekent dat het gebouw heel transparant moet zijn.”
Bij de uitvraag voor de nieuwbouw startten Zone.college en draaijer+partners vanuit een structuurontwerp: “Daarbij heb je het over de structuur van het gebouw, het aantal vierkante meters, de prestaties van het gebouw en het materiaalgebruik.” Ook op het gebied van duurzaamheid werden een aantal criteria opgesteld. “Zo is gekozen voor circulaire meubels en voor een gasloos gebouw. Ook is er geen riool en werken we in plaats daarvan met een helofytenfilter. Daarnaast gaan we werken met een zuiverende kas, een living lab met planten die het afvalwater van ons en van de omgeving gaat zuiveren.”
Homes
In de nieuwbouw is er bewust voor gekozen het praktijkonderwijs op de begane grond te geven, terwijl op de eerste verdieping de theorie wordt gegeven. Opdat docenten, teamleiders en leerlingen maximaal verbonden zijn, wordt er gewerkt in drie homes. In zo’n home zijn alle voorzieningen bij elkaar gebracht, inclusief zaken als laptops, kopieerapparaten, toiletten en toetslokalen. “We hebben eigenlijk drie mini-schooltjes in één gebouw gerealiseerd. Daarbij zijn de werkplekken en lokalen ingericht op leeractiviteiten met instructieplekken, zelfwerkzaamheidsplekken en overlegplekken en een werkplein. We hebben dus geen lokalen met 28 setjes.” Leerlingen die in een home les krijgen, hoeven niet in de andere homes te zijn. “Dat betekent dat we amper of geen looplijnen hebben.”
In de onderwijskundige visie van het Zone.college is het van groot belang dat leerlingen vanuit de praktijk leren en dat ze keuzes kunnen maken. “We willen dat ze werken vanuit hun interesses en dat betekent dat wij als Zone.college maatwerk moeten leveren. Want het past niet in onze visie dat een leerling een standaard lesrooster volgt. In onze optiek is kennis niet zo belangrijk, we vinden het veel belangrijker dat een leerling aan de hand van zijn leervraag werkt aan zijn eigen ontwikkeling en competenties. Een van die competenties is presenteren. Daarom werken we ook met blokken van negen weken, die naar een eindpresentatie toewerken. Dat werkt motiverend voor de leerlingen.”
Slim gebouw
In de nieuwbouw van ‘Doetinchem’ koos het Zone.college voor een lowtech gebouw met highteh performances. Gaandeweg ontstond de behoefte er ook een slim gebouw van te maken. “Dat is ontstaan door de in overleg met draaijer+partners gekozen aanbesteding, Design, Build, Maintain & Operate. Uiteindelijk heeft dat geresulteerd in een contract voor vijftien jaar, met schoonmaak- en energievolumegarantie en onderhoud, met Binx Smartility uit Groenlo. Omdat we voor die contractvorm kozen, moesten ook de geleverde prestaties gemonitord worden. Dit monitoringssysteem en benodigde sensoren vormen een goede basis om op voort te borduren. Vervolgens zagen we in het overleg met zijn drieën – Zone.college, Binx en draaijer+partners – welke mogelijkheden dat allemaal bood. Nadat draaijer+partners een valuecase had gemaakt waarin de voordelen van een integraal slim gebouw dashboard werden afgezet tegen de kosten, lag er al snel een heel positief plaatje. Op basis hiervan heeft het CVB extra budget vrijgemaakt, zodat we dat slimme gebouw ook konden realiseren. En met het idee dat we het concept van het slimme gebouw in de toekomst ook zouden kunnen uitrollen naar andere locaties.”
Dashboard
Het dashboard is opgesteld in nauwe samenwerking met draaijer+partners. “Dan heb ik het over de opbouw, de fasering en alle elementen die we er als Zone.college in wilden hebben.” Inmiddels is het eerste dashboard klaar, waarmee de gegevens uit het slimme gebouw gevolgd kunnen worden. “Daarbij gaat het om de gegevens van de slimme verlichting, maar ook bijvoorbeeld om de gegevens uit de zuiverende kas (hoe is het watergebruik?), om gegevens over de luchtbehandeling, om het CO2-verbruik en om de opgewekte zonne-energie.”
Er wordt al over nagedacht om het dashboard verder uit te bouwen. “Zo hebben we bijvoorbeeld een aanbesteding gedaan bij CWS om ook hygiëne in dit dashboard in te bouwen, zodat een conciërge kan zien wanneer handdispensers leeg zijn, het wc-papier op is en wanneer prullenbakken geleegd moeten worden.” In de tussentijd kan schoonmaak wel gebruik maken van de nu beschikbare informatie: “Het dashboard laat namelijk zien welke ruimten gebruikt zijn. En dus hoeven de niet-gebruikte ruimten niet te worden schoongemaakt. Uiteindelijk willen we namelijk naar resultaatgerichte schoonmaak.”
Ook in een ander opzicht wil Vijn het dashboard graag verder uitbouwen. “Eigenlijk hebben we voor verschillende groepen verschillende dashboards nodig met verschillende toegangsprivileges. Want een docent heeft een ander dashboard nodig dan de directie of de conciërge en de facility manager.” Vijn wil tevens graag de meldingen die de IT-afdeling nu vanuit TOPdesk krijgt in het dashboard verwerken. “De conciërge kan dan precies in het dashboard zien wat de openstaande meldingen zijn en hoe het staat met de opvolging ervan.”
Tips
Vijn heeft een aantal tips voor onderwijsorganisaties die ook aan de gang willen met een slim onderwijsgebouw. “Allereerst: heb lef! De CVB had de moed voor het dashboard 50.000 euro beschikbaar te stellen om vervolgens te zien wat het zou opleveren. Want dat wisten ze van tevoren niet. Ten tweede: stel je open voor de techniek. Veel mensen hebben daar angst voor, maar dat is nergens voor nodig. Wel is het belangrijk daarbij goed de privacy en de AVG in de gaten te houden.” Als laatste heeft hij nog een tip voor de samenwerking met de partner: “Wees hard op de inhoud, maar zacht op de relatie.”
Het volledige artikel over een slim schoolgebouw voor het Zone.college in Doetinchem leest u in de zevende editie van Smart WorkPlace, die op 12 november is verschenen en die als thema ‘Blended Working’ heeft. Bestel uw nummer nu hier. Leest u het liever online? Click dan hier.
